Dưới sức ép từ Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng Mỹ (NDAA) do chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump ban hành, nhiều trường đại học danh tiếng tại Hoa Kỳ đã ngừng sử dụng thiết bị viễn thông và thiết bị hội nghị truyền hình có nguồn gốc từ Trung Quốc, đặc biệt là của Huawei và các công ty liên quan, nhằm tiếp tục đủ điều kiện nhận tài trợ từ liên bang.
Thiết bị Hội nghị Trung Quốc bị cáo buộc gián điệp, đe dọa an ninh quốc gia
Trong những năm gần đây, Mỹ nhiều lần cảnh báo các thiết bị do các hãng công nghệ Trung Quốc sản xuất – như Huawei, ZTE, Hikvision, Hytera, Dahua Technology – có thể là công cụ hỗ trợ gián điệp mạng, đe dọa đến an ninh quốc gia và quyền riêng tư của người dùng tại Mỹ và các quốc gia đồng minh.
Đáp lại mối lo ngại này, NDAA 2019 – được ký vào tháng 8/2018 – đã chính thức cấm các cơ quan, tổ chức và trường đại học nhận tài trợ từ liên bang sử dụng thiết bị hoặc dịch vụ hội nghị truyền hình có liên quan đến các công ty Trung Quốc nói trên.
Các trường đại học hành động: Loại bỏ thiết bị và chấm dứt hợp tác nghiên cứu
Nhiều trường đại học lớn tại Mỹ đã nhanh chóng tuân thủ đạo luật NDAA:
-
Đại học California tại Berkeley (UC Berkeley) đã dừng sử dụng thiết bị hội nghị truyền hình của Huawei.
-
UC Irvine, một cơ sở thuộc hệ thống UC, đã thay thế 5 thiết bị âm thanh – video do Trung Quốc sản xuất.
-
Đại học Wisconsin và nhiều trường khác cũng đang rà soát và loại bỏ thiết bị không tuân thủ.
-
Đại học UC San Diego tuyên bố cắt đứt mọi quan hệ tài trợ và hợp tác với Huawei, ZTE và các nhà cung cấp Trung Quốc trong vòng ít nhất 6 tháng kể từ tháng 8/2018.
-
Đại học Stanford xác nhận không có thiết bị nào đáng nghi trong khuôn viên trường nhưng vẫn thận trọng rà soát.
Việc tuân thủ NDAA là bắt buộc nếu các trường muốn duy trì khoản tài trợ liên bang, vốn có giá trị hàng tỷ USD mỗi năm, đặc biệt trong các hoạt động nghiên cứu.
Lo ngại mối liên hệ giữa Huawei và các chương trình nghiên cứu
Một báo cáo từ Nhà Trắng chỉ ra rằng mối quan hệ nghiên cứu giữa UC Berkeley và Huawei trong lĩnh vực AI và công nghệ không dây có thể trở thành con đường để Trung Quốc thu thập thông tin tình báo phục vụ chiến lược quân sự. Tuy nhiên, người phát ngôn UC Berkeley khẳng định các nghiên cứu đều mang tính công khai, không liên quan đến bí mật thương mại hay an ninh quốc gia.
Chính quyền Trump siết chặt hoạt động giáo dục và đầu tư từ Trung Quốc
Bên cạnh NDAA, chính quyền Mỹ đã thực hiện thêm nhiều biện pháp kiểm soát khác:
-
Rút ngắn thời gian cấp visa cho sinh viên Trung Quốc trong các ngành nhạy cảm như robot, AI, công nghệ sản xuất tiên tiến.
-
Hạn chế đầu tư từ Trung Quốc vào các công ty công nghệ Mỹ, đặc biệt tại Thung lũng Silicon.
-
Cấm chính phủ mua sắm thiết bị hội nghị truyền hình từ Huawei, ZTE.
-
Đề xuất lệnh cấm mở rộng sang các công ty Trung Quốc khác.
Theo dữ liệu, sinh viên Trung Quốc hiện là nhóm sinh viên quốc tế lớn nhất tại Mỹ, đóng góp đáng kể vào doanh thu của các trường đại học, do đó các biện pháp kiểm soát này có thể gây ảnh hưởng dài hạn đến cả hệ sinh thái giáo dục lẫn kinh tế.
Kết luận: Huawei và các công ty Trung Quốc dưới áp lực nặng nề
Việc Huawei bị liệt vào “danh sách đen” tại Mỹ – cả về phần cứng lẫn hợp tác nghiên cứu – là một phần trong cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung đang leo thang. Đỉnh điểm là vụ bắt giữ CFO của Huawei – bà Mạnh Vãn Châu tại Canada do vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ với Iran.
Căng thẳng ngày càng gia tăng, và việc ngày càng nhiều trường đại học Mỹ “nói không” với thiết bị Trung Quốc cho thấy các vấn đề công nghệ, an ninh và giáo dục đã trở thành mặt trận mới trong cuộc đối đầu giữa hai siêu cường.
